Adam Nawałka — droga do perfekcji

Adam Nawałka zastał reprezentację drewnianą, a zostawił podmurowaną: 1/4 finału Euro 2016 + awans na MŚ 2018 + TOP10 rankingu FIFA. To, co mu się nie udało w roli piłkarza, zrealizował w roli trenera. Świetnie wyszkolony charyzmatyczny perfekcjonista. Doskonały analityk i taktyk. Szkoleniowiec otwarty na nowinki trenerskie. Takiego Nawałkę zapamiętają kibice.

Data i miejsce urodzenia: 23 października 1957 roku, Kraków

Data i miejsce śmierci: piłkarz żyje

Narodowość: Polska

Pozycja na boisku: pomocnik i trener

Wzrost: 181 cm

1. Największe osiągnięcia

Reprezentacja Polski

• Uczestnik Mistrzostw Świata w Argentynie (1978)

Klubowe

• Mistrzostwo Polski (1978)

Trener

• Pierwszy w historii awans reprezentacji Polski na finały Mistrzostw Europy (2016)
• Awans na finały Mistrzostw Świata w Rosji (2018)
• Mistrzostwo Polski (2001)
• Puchar Ligi (2001)
• Awans z I ligi do Ekstraklasy (Górnik Zabrze: 2010)

Indywidualne

• Człowiek Roku w Plebiscycie magazynu „Piłka Nożna” (2014)
• Trener Roku w Plebiscycie „Przeglądu Sportowego” (2015)
• Trener Roku w Plebiscycie „Piłki Nożnej” (2015, 2016, 2017)

2. Kariera klubowa

2.1 Młodość

Początki kariery piłkarskiej Adama Nawałki związane są z treningami w LKS Orlęta Rudawa, gdzie uczył się futbolowego rzemiosła pod okiem swojego ojca.

Dalsze kroki piłkarskie Nawałka stawiał już w Wiśle Kraków, w której trenował od roku 1969. W tym klubie, mając 18 lat – zadebiutował też w rozgrywkach Ekstraklasy. Dwukrotnie sięgnął z „Białą Gwiazdą” po Mistrzostwo Polski juniorów (rok 1975 i 1976).

2.2 Kariera seniorska – Wisła Kraków (1975-1985)

W najwyższej klasie rozgrywkowej, Adam Nawałka zadebiutował 21 maja 1975 roku w barwach Wisły Kraków.

W sezonie 1977/1978 był już podstawowym graczem „Białej Gwiazdy”, która wywalczyła Mistrzostwo Polski. W drużynie krakowskiej Wisły otrzymał pseudonim „Ciepły” i grał w roli pomocnika. Wisła Kraków była jedynym polskim klubem, dla którego grał Adam Nawałka.

W 1985 roku postanowił zakończyć profesjonalną karierę piłkarską, z uwagi na nawracające kontuzje. W trakcie 10-letniej przygody piłkarskiej, wystąpił w barwach pierwszego zespołu Wisły w 190 spotkaniach, w których strzelił 9 bramek.

2.2 Kariera seniorska – Polish-American Eagles (1985-1988)

W roku 1985 Adam Nawałka opuścił Wisłę Kraków i przeniósł się do Stanów Zjednoczonych.

Podczas 3-letniej przygody za oceanem występował półprofesjonalnie w barwach polonijnego zespołu Polish-American Eagles S.C. Co ciekawe, Polish-American Eagles jest jednym z najstarszych polonijnych klubów w USA oraz jednym z najdłużej funkcjonujących polonijnych organizacji sportowych na świecie, a wcześniej grał tam również m. in. Jan Domarski.

3. Kariera reprezentacyjna

Debiut Adama Nawałki w seniorskiej reprezentacji narodowej – miał miejsce podczas meczu towarzyskiego z Węgrami w dniu 13 kwietnia 1977 roku – pod wodzą trenera Jacka Gmocha.

To właśnie w tym spotkaniu Nawałka zdobył swojego jedynego w karierze gola dla polskiej kadry, wpisując się na listę strzelców w 65. minucie przegranego ostatecznie 1-2 meczu:

Selekcjoner Jacek Gmoch powołał Adama Nawałkę do kadry na Mistrzostwa Świata, które odbywały się w roku 1978 w Argentynie. Polska wygrała wówczas swoją grupę, jednak później odpadła w drugiej fazie rozgrywek.

W polskiej reprezentacji narodowej Nawałka grał w latach 1977-1980 i wystąpił z orzełkiem na piersi łącznie w 34 spotkaniach.

4. Kariera trenerska

4.1. Zdobywanie doświadczenia (1995-2013)

Adam Nawałka ukończył w 1995 roku Akademię Trenerską Polskiego Związku Piłki Nożnej, dzięki czemu uzyskał kwalifikacje trenera I klasy.

W 1996 roku podjął się pracy szkoleniowej w klubie Świt Krzeszowice, gdzie spędził 2 lata.

W 1998 roku powrócił po latach do Wisły Kraków, w której powierzono Nawałce funkcję koordynatora ds. szkolenia młodzieży. Niebawem objął posadę trenera pierwszego zespołu Wisły, z którą najpierw wywalczył wicemistrzostwo kraju, a rok później sięgnął po Mistrzostwo Polski oraz Puchar Ligi.

Na początku sezonu 2002/2003 Adam Nawałka związał się z Zagłębiem Lubin, jednak po zaledwie 10 kolejkach rozstał się z tym klubem i objął występującą w III lidze Sandecję Nowy Sącz.

W dniu 1 września 2004 roku Nawałka został ogłoszony szkoleniowcem Jagielloni Białystok, gdzie pracował 2 sezony do 20 kwietnia 2006 roku. Z Jagą pożegnał się po serii słabszych wyników, które nie zadowalały kibiców i były poniżej aspiracji władz klubu z Białegostoku.

Z końcem roku 2006 ponownie pojawił się w Wiśle Kraków, ale po zaledwie czterech miesiącach – i tutaj podziękowano mu za współpracę.

W dniu 28 maja 2007 roku zastąpił tymczasowo Dariusza Dziekanowskiego na stanowisku asystenta selekcjonera reprezentacji, którym był wówczas Leo Beenhakker. Adam Nawałka wspierał Holendra w przygotowaniach kadry do spotkań eliminacyjnych na Mistrzostwa Europy przeciwko reprezentacjom Azerbejdżanu oraz Armenii.

W sierpniu 2007 roku, PZPN podjął decyzję o pozostawieniu Nawałki w sztabie szkoleniowym kadry Polski do czasu zakończenia wszystkich meczów eliminacyjnych.

We wrześniu 2008 roku objął opieką trenerską drużynę GKS Katowice, spędzając na tym stanowisku ponad rok (do grudnia 2009 roku).

Z dniem 1 stycznia 2010 został trenerem Górnika Zabrze, z którym po sezonie 2009/2010 wywalczył awans do Ekstraklasy.

W Górniku Zabrze Nawałka pracował do końca sezonu 2012/2013.

4.2. Reprezentacja Polski (trener 2013-2018)

Kiedy w 2013 roku Zbigniew Boniek przedstawił Adama Nawałkę jako nowego selekcjonera reprezentacji narodowej, mało kto przypuszczał, że Nawałka doprowadzi Biało-Czerwonych do ćwierćfinału Mistrzostw Europy, awansuje z drużyną na finały Mistrzostw Świata, a Polska zadomowi się w TOP10 rankingu FIFA.

W dniu 26 października 2013 prezes PZPN – Zbigniew Boniek – nieoczekiwanie dla wszystkich (spodziewano się Nawałki w Górniku do grudnia 2013) przedstawił Adama Nawałkę jako nowego selekcjonera reprezentacji Polski.

W dniu 11 października 2015 roku doszło do historycznego wydarzenia, ponieważ prowadzona przez Adama Nawałkę kadra narodowa – zwycięstwem 2-1 nad Irlandią – wywalczyła bezpośredni awans na EURO 2016.

Był to pierwszy w historii polskiej reprezentacji awans na finały Mistrzostw Europy!

Pod wodzą Adama Nawałki, Polska po raz pierwszy wygrała również z ekipą Niemiec, pokonując ją w Warszawie 2-0.

Prowadzona przez Adama Nawałkę drużyna narodowa, doszła na Mistrzostwach Europy we Francji (2016) do ćwierćfinału, gdzie po serii rzutów karnych, musiała uznać wyższość późniejszego tryumfatora turnieju – Portugalii.

Gdy Adam Nawałka przejmował reprezentację, ta znajdowała się w kryzysie od 2009 roku. Okupowaliśmy pozycje z przedziału 60-80. Rozkwit nastąpił dopiero po objęciu wodzy przez nowego trenera. W ciągu 3 lat (2014-2016) potrafił zbudować i przygotować kadrę do historycznego awansu na Euro, a także uzyskać w nim świetny rezultat! (dojście do 1/4 finału)

W 2016 roku Reprezentacja Polski była u szczytu swojej siły – na 5. pozycji rankingu FIFA (prowadzonym od 1990 roku) – co było rekordowym wynikiem w czasach współczesnej Polski.

Dobry występ na Euro rozbudził apetyty kibiców. Adam Nawałka wprowadził reprezentację Polski na turniej finałowy Mistrzostw Świata w 2018 roku, rozgrywany w Rosji. Otrzymał za awans pokaźną premię – 4.000.000 złotych.

Mundial w Rosji 2018 nie był jednak dla naszej kadry udany. Zespół Nawałki odpadł na etapie rozgrywek grupowych. Podczas konferencji prasowej, która odbyła się w dniu 3 lipca 2018 roku, Zbigniew Boniek poinformował, że czas pracy Adama Nawałki z reprezentacją dobiegł końca.

Po MŚ w Rosji pojawiło się wiele krytyki pod kierunkiem Nawałki. Prawda jest jednak taka, że dawno żaden trener nie zrobił dla reprezentacji tak wiele jak Adam Nawałka.

4.3. Lech Poznań (2018-2019)

W lipcu 2018 roku media już „widziały” Nawałkę w roli trenera Legii Warszawa, jednak informacja ta z czasem okazała się jedynie spekulacją.

W dniu 25 listopada 2018 roku, Adam Nawałka doszedł do porozumienia z Lechem Poznań, z którym związał się kontraktem aż do czerwca 2021 roku. Po czterech miesiącach, z dniem 31 marca 2019 roku, został jednak zwolniony z pełnienia obowiązków trenera „Kolejorza”.

Adam Nawałka pozostaje od 2019 roku na peryferiach wielkiej piłki. Jednak z końcem 2020 roku pojawiły się spekulacje o możliwym ponownym objęciu przez Adama Nawałkę kadry narodowej. Pogłoski te szybko zdementował sam zainteresowany, który oznajmił, że do czasu zakończenia pandemii koronawirusa – nie zamierza obejmować opieką trenerską żadnego zespołu.

Jedno z marzeń Nawałki, o jakim wspomniał przed laty podczas jednego z wywiadów, już się spełniło – Nawałka poprowadził reprezentację kraju. Do realizacji pozostało więc jeszcze jedno – wprowadzenie drużyny klubowej do elitarnych rozgrywek Ligi Mistrzów. Czy nadarzy się ku temu okazja i Adam Nawałka powróci raz jeszcze do trenerskiego rzemiosła?

4.4. Trener — podsumowanie

Dotychczasowa klubowa kariera trenerska Adama Nawałki nie była zbyt imponująca. Natomiast trzeba uczciwie przyznać, że jako selekcjoner kadry Polski był on prawdziwym objawieniem.

Doświadczenie boiskowe, doskonałe wyszkolenie i stała chęć doskonalenia swojego warsztatu trenerskiego, w połączeniu z charyzmą, opanowaniem, dobrą organizacją i mentalnością Adama Nawałki – zaowocowały mnóstwem sukcesów reprezentacyjnych.

Jednym z istotniejszych czynników, jakie stały za tymi sukcesami, był świetny kontakt trenera z piłkarzami. Adam Nawałka dla wielu reprezentantów był niczym ojciec. Nierzadko wcielał się też w rolę „adwokata” swoich podopiecznych, dzięki czemu ściągał z nich presję i pozwalał koncentrować się wyłącznie na grze.

Kiedy Adam Nawałka obejmował posadę selekcjonera reprezentacji Polski, była ona sklasyfikowana na 78. miejscu w rankingu FIFA. Pasmo fantastycznych wyników, jakie osiągnęła nasza kadra pod wodzą Nawałki – wywindowało ją nawet na 5. pozycję w rankingu FIFA, a przez długi czas pozwalało utrzymywać się w pierwszej „dziesiątce” najlepszych drużyn świata.

W trakcie blisko 5-letniej pracy z kadrą narodową, Adam Nawałka poprowadził Polaków w 50 meczach, uzyskując bilans wygranych, remisów i porażek: 26-15-9 (ponad połowa zwycięstw).

Doskonały bilans pracy z reprezentacją i wspomnienia wspaniałych meczów kadry pod wodzą Adama Nawałki, przyczyniły się na przełomie 2020 i 2021 roku do medialnych spekulacji na temat jego powrotu na selekcjonerski stołek. Spekulacje uciął jednak sam Nawałka, który oświadczył, że do czasu trwania epidemii COVID-19 – nie zamierza on pracować z żadną drużyną.

5. Adam Nawałka – prywatnie

5.1. Katarzyna Kotulińska

W 1975 roku Adam Nawałka poznał koszykarkę Wisły Kraków – Katarzynę Kotulińską, z którą ożenił się po 8 latach znajomości. To za namową żony wyjechali wspólnie do Stanów Zjednoczonych w 1985 roku, kiedy Nawałka zmuszony był przedwcześnie zakończyć profesjonalną karierę ze względu na kontuzje.

Para nie ma dzieci, mieszka w Rudawie w okolicach Krakowa.

Ojciec Adama także był piłkarzem i grał w lokalnym klubie LZS Orlęta Rudawa. Brat jego matki jest Dominikaninem, a swoją posługę sprawuje w Rzymie, którym Adam od zawsze był mocno zafascynowany.

5.2. Przesądy i dziwactwa Nawałki

Patrząc na sukcesy, które Adam Nawałka odniósł z reprezentacją, i na logikę jego analizy, może dziwić, że przejmuje się on przesądami.

Znaną sytuacją przesądu Nawałki był zakaz cofania autobusu (z piłkarzami). Po tym jak autobus nie zmieścił się w tunelu, trener kategorycznie zakazał kierowcy cofać, bo to przynosi… pecha. Kierowca mógł to zrobić dopiero po opuszczeniu autobusu przez piłkarzy.

Dziennikarze upatrują w jego zachowaniu „dziwactw”, ale wiele z zachowań selekcjonera ma po prostu względy praktyczne i wynika z twardego kręgosłupa zasad i reguł. Nawet jeśli nie zawsze mają one racjonalne uzasadnienie.

6. Adam Nawałka – ciekawostki

Adam Nawałka wciąż uchodzi za przystojnego, zadbanego, szarmanckiego i modnie ubranego mężczyznę. Co ciekawe, taki image miał już jako nastolatek, dlatego zawsze otoczony był pięknymi kobietami. Koledzy z Wisły Kraków żartowali z Nawałki, porównując go do słynnego francuskiego aktora i playboya – Alaina Delona.

W młodości przyjaźnił się też i spotykał z Grażyną Torbicką (obecnie dziennikarką i prezenterką telewizyjną), z którą „planował” zeswatać go jej ojciec – Henryk Loska, ówczesny wiceprezes PZPN ds. szkoleniowych.

Podczas emigracyjnego pobytu w Stanach Zjednoczonych, grywał amatorsko w piłkę, jednak pracował też fizycznie. Zajmował się m. in. pielęgnacją/przycinaniem drzew rosnących w pobliżu linii energetycznych z wynagrodzeniem na poziomie 17 dolarów za godzinę pracy. Po powrocie do kraju, do czasu uzyskania uprawień trenerskich, zarabiał sprzedając samochody marki Trabant z silnikiem Volkswagena.

W trakcie pracy z zespołami klubowymi, zabraniał piłkarzom symulowania i „odgrywania teatru” po faulach. Nawałka znany jest z perfekcjonizmu, lubił wszystko mieć rozplanowane co do minuty. Sam Boniek określił go mianem „twardego człowieka o żelaznych zasadach”.

Po objęciu stanowiska selekcjonera reprezentacji, Adam Nawałka mógł liczyć na pensję w wysokości 80.000 złotych miesięcznie. Po historycznym awansie na EURO 2016 i wywalczeniu miejsca w czołowej „ósemce” najlepszych drużyn Starego Kontynentu, Nawałka przedłużył kontrakt z PZPN, otrzymał 50-proc. podwyżkę, a jego zarobki podskoczyły do 1,44 mln zł rocznie.

Z końcem 2020 roku Adam Nawałka potwierdził, że pół roku wcześniej prowadził negocjacje z jednym z chińskich klubów, jednak ostatecznie nie doszło do podpisania kontraktu trenerskiego. Były selekcjoner naszej kadry poinformował także, iż niedawno odrzucił propozycję poprowadzenia reprezentacji Cypru.

W blasku reprezentacyjnych sukcesów, których współautorem był Adam Nawałka, próbowało „ogrzać się” wiele popularnych marek. Były szkoleniowiec Biało-Czerwonych reklamował m. in.:

• okna Fakro,
• Leroy Merlin,
• Play,
• Berlinki,
• Warka,
• Samsung
• czy napoje izotoniczne 4Move.

Kiedy Nawałka poprosił swojego ówczesnego pracodawcę – GKS Katowice o stworzenie na terenie obiektu siłowni – usłyszał, że klub nie ma na tego typu inwestycję wolnych środków. Trener odniósł się do „problemu” ze zrozumieniem. Pomógł więc zorganizować sprzęt zupełnie za darmo, a „siłownia Nawałki” istnieje na Bukowej do dnia dzisiejszego.

Na rynku wydawniczym można kupić biografię Adama Nawałki pt. „Droga do perfekcji”, w której znajduje się jeszcze sporo innych ciekawostek z życia byłego trenera reprezentacji Polski.