Pele — najlepszy piłkarz na świecie

Pele jest powszechnie uważany za najlepszego piłkarza wszech czasów. Brazylijski napastnik zdobył 3-krotnie Mistrzostwo Świata jako jedyny piłkarz w historii. Był także ministrem sportu Brazylii, działaczem sportowym, komentatorem sportowym i politykiem. Na jego cześć nagrano film „Narodziny legendy”.

Data i miejsce urodzenia: 23.10.1940 (Tres Coracoes)

Data i miejsce śmierci: 29 grudnia 2022, Albert Einstein Israelite Hospital, São Paulo, Brazylia

Pozycja na boisku: Środkowy napastnik

Narodowość: Brazylia

Wzrost: 173 cm

Pele kopał w piłkę pierwszy, przed wszystkimi innymi:

1. Największe osiągnięcia Pele

1.1. Reprezentacja

• jako jedyny piłkarz w historii zdobył 3-krotnie tytuł Mistrza Świata w Piłce Nożnej: 1958 (Szwecja), 1962 (Chile) i 1970 (Meksyk)

1.2. Międzynarodowe rozgrywki klubowe

• Wicemistrz Copa America (najważniejszy turniej Południowej Ameryki, rozgrywany co 4 lata w ramach CONMEBOL): 1959
• 2-krotny zdobywca Pucharu Interkontynentalnego: 1962 i 1963
• 2-krotny zdobywca Copa Libertadores (Klubowy Puchar Ameryki Południowej): 1962 i 1963
• zdobywca Superpucharu Interkontynentalnego (zwycięzca Pucharu z Europy vs Ameryki Południowej): 1968

1.3. Brazylia

• 10-krotny zdobywca Mistrzostwa Brazylii (Campeonato Paulista – mistrzostwa stanu Sao Paulo): 1958, 1960, 1961, 1962, 1964, 1965, 1967, 1968, 1969, 1973
• 6-krotny mistrz Campeonato Brasileiro Serie A (najwyższa klasa rozgrywkowa w Brazylii): 1961, 1962, 1963, 1964, 1965, 1968
• 11-krotny król strzelców Campeonato Paulista

1.4. Osiągnięcia indywidualne

• Zdobywca Złotej Piłki France Football za Najlepszego Piłkarza MŚ w 1970
• Najlepszy piłkarz wszech czasów według France Football 1999
• Najlepszy piłkarz wszech czasów według plebiscytu FIFA 2000

1.5. Rekordy

• Rekord księgi Guinnessa pod względem zdobytych goli: 1281 bramek w 1363 meczach
• najmłodszy piłkarz, który strzelił bramkę na MŚ (w wieku 17 lat)
• najmłodszy piłkarz, który strzelił hat-trick (!) na MŚ (w wieku 17 lat)
• najmłodszy piłkarz, który strzelił bramkę w finale MŚ (w wieku 17 lat)

2. Pele – biografia

2.1. Lata młodzieńcze

Prawdziwe imię i nazwisko Pele to Edison Arantes do Nascimento. Pseudonim „Pele” nadano mu w czasach szkolnych na cześć jego ulubionego gracza — bramkarza drużyny Vasco da Gama o przydomku Bile.

Urodził się 23 października 1940 roku w brazylijskim mieście Tres Coracoes. Jest synem znanego piłkarza krajowej drużyny Fluminense — Joao Ramosa do Nascimento — znanego również jako Dondinho. Ojciec Pele grał jako środkowy napastnik, ale kontuzja pokrzyżowała mu piłkarską karierę.

Pele dorastał w biedzie. Dorabiał jako pucybut oraz jako pracownik herbaciarni. Z podwórkowym kolegą zrobili piłkę ze skarpetek, aby mieć co kopać.

Jego talent piłkarski został zauważony przez Waldemara de Brito — byłego reprezentanta Brazylii — który zatrudnił Pele’go w drużynie Santos FC. Młody Pele wyróżniał się błyskotliwym dryblingiem, nietypowymi podaniami oraz mocnym i dokładnym strzałem. Mimo niewielkiego wzrostu (173 cm) dobrze grał również głową.

Po roku gry w juniorach, został włączony do drużyny seniorskiej.

W wieku 15 lat zadebiutował w profesjonalnej drużynie seniorskiej strzelając w meczu bramkę!

W wieku 16 lat został królem strzelców Paulisty.

W wieku 17 lat strzelił pierwszą bramkę w reprezentacji Brazylii.

W wieku 18 lat, jako Mistrz Świata, odbył służbę wojskową w swoim kraju.

W 1962 i 1963 roku Pele zdobył z Santosem Puchar Interkontynentalny oraz Copa Libertadores.

Jak się potem okazało, Santosowi FC oddał serce, występując w nim przez 18 lat.

2.2. Debiut w reprezentacji

Pierwszy mecz w reprezentacji Brazylii Pele rozegrał 7 lipca 1957. Miał wtedy zaledwie 16 lat i 9 miesięcy.

Brazylia przegrała z Argentyną 1:2, a jedyną bramkę dla Canarinhos strzelił właśnie Pele, zostając najmłodszym zawodnikiem, który strzelił bramkę dla reprezentacji Brazylii.

2.3. Sukcesy na Mistrzostwach Świata

W 1958 roku, mimo młodego wieku 17 lat, zadebiutował na Mistrzostwach Świata. Rozpoczął na ławce rezerwowych. Gdy gra się nie układała, trener Feola postanowił zaryzykować i wystawił Pelego na boisko (został najmłodszym zawodnikiem, który wystąpił w MŚ). Gra Pelego podczas mundialu wprawiła w zachwyt znawców, komentatorów i kibiców piłkarskich, a Brazylia sięgnęła po tytuł mistrzowski!

Finał z gospodarzem MŚ 1958 Brazylia – Szwecja zakończył się wysokim wynikiem 5-2, a Pelé strzelił 2 piękne bramki:

5′  0-1 Liedholm
9′  1-1 Vavá
32′ 2-1 Vavá

55′ 3-1 Pelé
68′ 4-1 Zagallo
80′ 4-2 Simonsson
90′ 5-2 Pelé

Pele strzelił na MŚ 1958 w sumie 6 goli.

Na kolejnych MŚ w 1962 roku gospodarzem było Chile. Brazylia pokonała w finale Czechosłowację 3:1. Różnica klas obu zespołów była wyraźna.

Zwróć uwagę na reporterów, którzy wbiegają na boisko po strzelonych bramkach:

Turniej Mistrzostw Świata w 1966 roku, rozgrywany w Anglii, był dla Pele nieudany. Brazylia nie wyszła nawet z grupy, ustępując pola Portugalii i Węgrom.

W 1970 roku Brazylia wróciła na szczyt i Pele, jako jedyny piłkarz na świecie, zdobył z reprezentacją trzeci złoty medal. Miał wówczas 29 lat. Jego rekord mógł wyrównać Garrincha, który grał w 1958, 1962 i 1966 razem z Pele, ale zabrakło go na mundialu 1970.

W finale Brazylia pokonała Włochy aż 4:1, przy czym Pele zdobył pierwszą bramkę już w 18′. Te zmagania kibice mogli już podziwiać na kolorowych telewizorach:

2.4. Koniec kariery

„Sukces nie jest dziełem przypadku. To ciężka praca, wytrwałość, nauka, poświęcenie i przede wszystkim miłość do tego, co robisz lub czego się uczysz.” /Pele/

Pele postanowił zakończyć karierę w 1974 roku, a jego pożegnalny mecz oglądały tłumy (przypuszczalnie ponad 200.000 ludzi).

Pele jest na drugim miejscu wszech czasów pod względem ilości strzelonych bramek z rzutów wolnych:

Po pewnym czasie postanowił wrócić do piłki nożnej, grając w latach 1975-1977 dla drużyny New York Cosmos (USA). Mimo 36 lat, potrafił popisać się takim golem z przewrotki w meczu (1977 rok):

Pele zakończył karierę rozgrywając mecz pożegnalny 1 października 1977 roku.

Był to mecz pomiędzy dwoma brazylijskimi zespołami, w których Pele spędził większość kariery klubowej — Santos FC i New York Cosmos. W każdej z drużyn rozegrał po jednej połowie.

2.5. Dyrektor, komentator i minister sportu

Po zakończeniu przygody z piłką nożną był dyrektorem sportowym piłkarskiej drużyny Santosu. Udzielał się również jako komentator sportowy.

W 1995 roku został wybrany na ministra sportu Brazylii oraz Ambasadora Dobrej Woli UNESCO. Funkcję ministra pełnił do 1998 roku.

W 1999 roku Międzynarodowy Komitet Olimpijski uznał go najlepszym sportowcem XX wieku.

W 2006 roku został wybrany do rozlosowania grup Mistrzostw Świata w Niemczech.

2.6. Filmy, w których wystąpił Pele

Pele wystąpił, jako jeden z aktorów, w kilku filmach:

• Os Trombadinhas (1979)
• Ucieczka do zwycięstwa (1981) – z tego filmu jest znany
• A Minor Miracle (1983)
• Hotshot (1987)
• Narodziny legendy (2016) – film w całości poświęcony Pele, w którym zagrał… mężczyznę w hotelowym lobby

3. Osiągnięcia reprezentacyjne

3.1. Debiut i występy

Pele rozegrał dla reprezentacji Brazylii 91 meczy, w których strzelił 77 bramek.

Reprezentacyjny debiut nastąpił 7 lipca 1957 roku, podczas meczu Brazylia – Argentyna, a jego ostatni występ w narodowych barwach to potyczka z Jugosławią dnia 18 lipca 1971 roku.

Z reprezentacją Brazylii odniósł 66 zwycięstw, 14 razy remisował, a 11 razy poniósł porażkę. Brazylijczyk wpisywał się na listę strzelców w 51 meczach. 7-krotnie zdobył hat-trick.

Pele brał udział w 4 edycjach Mistrzostw Świata, w latach 1958-1970 (w Szwecji, Anglii, Chile oraz Meksyku). Tylko raz brał udział w Copa America, zdobywając koronę króla strzelców po zdobyciu 8 goli w 6 spotkaniach.

Pele grał również w 23 meczach reprezentacji, uznanych za nieoficjalne, strzelając w nich 18 goli.

3.2. Pele – rekordy

Dzięki 12 golom zdobytym w Mistrzostwach Świata Pele znajduje się na 5. miejscu na liście najskuteczniejszych strzelców MŚ. Jest  również jedynym piłkarzem, który z reprezentacją swojego kraju sięgał trzykrotnie po Mistrzostwo Świata.

W 1363 oficjalnych meczach strzelił 1281 bramek (statystyki różnią się w zależności od źródła).

4. Osiągnięcia klubowe

Pele przez większość swojej 18-letniej kariery grał w brazylijskim klubie Santos FC.

W barwach tego klubu zadebiutował jako 15-latek 7 września 1956 roku, strzelając jednego z goli w wygranym 7-1 meczu z Corinthians.

Jego ostatni występ w Santosie to zwycięstwo nad Ponte Preta (2-0) 2 października 1974 roku.

Z Santosem FC zdobył m.in. Copa Libertadores (2 razy) oraz Mistrzostwo Brazylii (10 razy). W latach 1975-1977 grał w zespole New York Cosmos, z którym zdobył Mistrzostwo ligi północnoamerykańskiej.

5. Pelé legenda

Pelé jest przez ekspertów uważany za najlepszego piłkarza wszech czasów.

Talentem dorównywał mu 20 lat później urodzony (1940 vs 1960) Diego Maradona. Różnica wieku spowodowała, że obaj piłkarze nie spotkali się nigdy na boisku.

Miano najlepszego gracza stulecia rozstrzygali więc eksperci, komentatorzy i kibice w różnych plebiscytach.

Diego Maradona i Pele z gitarą, zdjęcie z końca lat 70. XX wieku, autor i źródło nieznane

6. Pelé – żony i rodzina

Sukces w piłce Pele przypłacił słabymi relacjami rodzinnymi.

21 lutego 1966 roku Pele poślubił pierwszą żonę — Rosemeri dos Reis Cholby, z którą miał troje dzieci:

• córkę Kelly Cristinę,
• córkę Jennifer,
• syna Edsona.

Edinho spędził kilka lat w więzieniu i na odwyku narkotykowym. W 1978 roku Pele rozwiódł się.

W kwietniu 1994 roku wziął ślub z drugą żoną — psycholożką i śpiewaczką gospel Assirią Lemos Seixas, która urodziła w 1996 roku bliźniaki (Joshua i Celeste).

W 2008 roku rozwiódł się po raz drugi.

Pele miał również 2 nieślubne córki: Flavię Christinę (z dziennikarką Lenity Kurtz) oraz Sandrę Reginę (1968), do której nie przyznawał się przez 28 lat. Dopiero testy DNA wykazały jego ojcostwo w 1996 roku.

Ostatecznie był żonaty trzykrotnie.

7. Pelé – biografie

Pelé jest autorem autobiografii „Pelé” (tytuł oryginału Pelé: My life and the Beautiful Game) wydanej w 1980 roku.

W 2006 roku ukazała się kolejna książka: Pelé. Autobiografia, której autorem jest Justin Marozzi. Została jednak dużo słabiej oceniona niż „oryginał”, więc raczej nie warto jej poświęcać uwagi.

W 2012 roku Edson Arantes do Nascimento podjął kolejną próbę opisania Pelé w książce Pele. Autobiografia (tytuł oryginału: Pele: The Autobiography) w ramach serii „Złota jedenastka„. Książka dobrze się przyjęła, ale wciąż słabiej niż oryginał.

W 2014 roku ukazał się w końcu bestseller Why Soccer Matters (polskie wydanie: Piłka nożna zmienia świat), którego współautorem był sam piłkarz Pelé:

„W głębi serca wiem, że piłka nożna była dla mnie dobra i wspaniała dla świata… Wielokrotnie widziałem, jak ten sport poprawiał życie niezliczonych milionów ludzi, zarówno na boisku, jak i poza nim. Dlatego, przynajmniej dla mnie, piłka nożna ma znaczenie”.

8. Pelé – piosenka

Polski twórca Qesek przygotował piosenkę na cześć Pele:

9. Śmierć Pelé

Pele zmarł w wieku 82 lat po kilkutygodniowym pobycie w szpitalu. Zmagał się z rakiem okrężnicy (nowotwór jelita). Oficjalną przyczyną śmierci Pele jest „niewydolność wielonarządowa, będąca wynikiem progresji raka okrężnicy„.

Piłka nożna była dla niego esencją istnienia i to jej podporządkował całe swoje życie:

„Gdy pewnego dnia umrę, będę szczęśliwy, bo starałem się z całych sił. Mój sport pozwolił mi tak wiele dokonać, bo to najbardziej popularny sport na świecie.” /Pele/