José Mourinho – wybitny trener piłkarski

José Mourinho (José Mário dos Santos Félix Mourinho) nie był wybitnym piłkarzem, a z krótkiej gry w portugalskim Rio Ave czy Belenenses, kojarzony jest głównie z brakiem zaangażowania na boisku. Sam Mourinho w jednym z wywiadów potwierdził tę opinię, stwierdzając, że… nie wystawiłby siebie do składu, a najlepiej oddał bez odstępnego.

Mourinho objawił się jednak jako genialny trener i fenomenalny taktyk, który złamał klasyczny stereotyp szkoleniowca. Nie należy do grona szczególnie lubianych trenerów, głównie ze względu na swój charakter, arogancję i nader często eksponowaną manię wyższości. Z pewnością wielu krytyków „uwierają” też jego niewątpliwe sukcesy z klasowymi drużynami, jakie prowadził dotychczas w roli menadżera.

Wielka kariera i olbrzymie osiągnięcia trenerskie José Mourinho, idą w parze z licznymi skandalami, jakich jest bohaterem. Część z nich na pewno jest dziś wynikiem frustracji, spowodowanej gorszymi efektami swojej pracy w futbolu, ale kontrowersje i umiejętne koncentrowanie uwagi na swojej osobie – to także element jego strategii na media. Pozwala to bowiem skutecznie ściągać presję z piłkarzy, których zadaniem ma być realizacja założeń taktycznych Mourinho – z żelazną konsekwencją.

Kariera José Mourinho w roli szkoleniowca zdaje się być dopiero na półmetku, ale już dziś warto prześledzić dotychczasowe dokonania „The Special One”. Nie zgadniecie jaki klub jest szczególnie bliski sercu Jose Mourinho…

Data i miejsce urodzenia: 26 stycznia 1963 roku, Setubal

Narodowość: Portugalia

Funkcja: trener

1. Największe osiągnięcia trenerskie:

Klubowe:

• Mistrzostwo Portugalii z FC Porto (2003, 2004)
• Puchar Portugalii z FC Porto (2003)
• Liga Mistrzów z FC Porto (2004)
• Puchar UEFA z FC Porto (2003)
• Mistrzostwo Anglii z Chelsea (2005, 2006, 2015)
• Puchar Anglii z Chelsea (2007)
• Puchar Ligi Angielskiej z Chelsea (2005, 2007, 2015)
• Tarcza Wspólnoty z Chelsea (2005)
• Mistrzostwo Włoch z Interem Mediolan (2009, 2010)
• Puchar Włoch z Interem Mediolan (2010)
• Superpuchar Włoch z Interem Mediolan (2008)
• Liga Mistrzów z Interem Mediolan (2010)
• Mistrzostwo Hiszpanii z Realem Madryt (2012)
• Puchar Króla z Realem Madryt (2011)
• Superpuchar Hiszpanii z Realem Madryt (2012)
• Puchar Ligi Angielskiej z Manchester United (2017)
• Tarcza Wspólnoty z Manchester United (2016)
• Liga Europy z Manchester United (2017)

Reprezentacyjne:

José Mourinho nie był jeszcze selekcjonerem żadnej reprezentacji narodowej.

Osiągnięcia indywidualne:

• Trener Roku wg UEFA (2003, 2004)
• Najlepszy Trener Świata wg IFFHS (2004, 2005, 2010, 2012)
• Najlepszy Trener Świata wg World Soccer Magazine (2004, 2005, 2010)
• Osobowość Roku wg BBC Sports (2005)
• Człowiek Roku wg La Gazetta dello Sport (2010)
• Złota Piłka dla Najlepszego Trenera Świata wg FIFA (2010)
• Doktor honoris causa przyznany przez Uniwersytet Lizboński (2009)

2. Praca trenerska

2.1 Początki…

Przygoda Jose Mourinho jako piłkarza była krótka, a on sam nie zapisał się w historii kilku klubów, jakie reprezentował – niczym szczególnym. Na szczęście sam José Mário dos Santos Mourinho miał chyba tego świadomość, bo po zaledwie 7-letniej „karierze” pomocnika, zawiesił buty na kołku i postanowił zgłębiać tajniki warsztatu trenerskiego. W tym celu wyjechał do Anglii.

Po powrocie z Anglii przez 2 sezony udzielał się w piłce młodzieżowej, by rozpocząć współpracę jako asystent (początkowo był tylko tłumaczem) u boku słynnego Bobby Robsona – najpierw w Sportingu Lizbona (Portugalia), a potem w FC Porto i Barcelonie. Duet trenerski sięgnął m.in. po Mistrzostwo Portugalii i Hiszpanii. Po odejściu Robsona Mourinho pomagał później w Katalonii nowemu trenerowi Barcy, jakim został – Luis van Gaal.

Sentyment, jakim Jose Mourinho darzył Barcelonę, wyraził podczas pożegnania słowami: „Teraz, jutro i na zawsze Barca w moim sercu”. Pomimo upływu ponad 20 lat, słowa te pozostają nadal żywe. Czy mogą zwiastować powrót Mourinho do przejęcia sterów katalońskiej drużyny? Czas pokaże.

2.2 Trener Benfiki Lizbona (2000)

Nieco ponad dwumiesięczny epizod Jose Mourinho w roli selekcjonera klubu Benfica Lizbona był jego oficjalnym debiutem trenerskim. Drużynę poprowadził w zaledwie 11 meczach, ale pomimo niezłych wyników (6-3-2), nowo wybrane władze klubu zdecydowały się na zatrudnienie do tej funkcji zaprzyjaźnionego z nimi trenera Luca Toniego.

2.3 Trener Uniao Leiria (2001-2002)

Jose Mourinho objął posadę szkoleniowca portugalskiej Uniao Leiria na 7 kolejek przed końcem sezonu, w którym udało mu się odnieść 5 zwycięstw. Pozwoliło to drużynie awansować do rozgrywek UEFA. W połowie następnego sezonu – 2001/2002, gdy zespół zajmował 4. miejsce w tabeli, zdecydował się przyjąć ofertę wielkiej piłkarskiej marki – FC Porto.

2.4 Trener FC Porto (2002-2004)

FC Porto już wcześniej było dominatorem na krajowym podwórku, jednak dzięki Mourinho drużyna w ciągu 2 lat stała się najlepszą ekipą na Starym Kontynencie. Praca José Mourinho zaowocowała wywalczeniem przez portugalski zespół Pucharu UEFA oraz klubowego Pucharu Europy (Liga Mistrzów)!

Przy przenosinach do kolejnego klubu, zabrał ze sobą kilku ukształtowanych przez siebie piłkarzy, którzy doskonale realizowali nakreślane przez Jose Mourinho założenia taktyczne.

2.5 Trener Chelsea (2004-2007 oraz 2013-2015)

Sukcesy z FC Porto stały się dla Jose Mourinho prawdziwą trampoliną i przepustką do pracy z globalnymi firmami piłkarskimi.

W dniu 2 czerwca 2004 roku podpisał kontrakt trenerski z angielską Chelsea F.C., którą wcześniej olbrzymim zastrzykiem pieniędzy zasilił rosyjski miliarder – Roman Abramowicz. Aby inwestycja mogła przynieść odpowiednie efekty, klub z Premier League w Anglii potrzebował kogoś takiego jak Jose Mourinho – nieszablonowego, charyzmatycznego i owładniętego manią wygrywania.

Mourinho długo nie kazał czekać na sukcesy.

Na czele Chelsea wygrał Premier League w sezonie 2004/2005 z 12-punktową przewagą nad drugim Arsenalem – odzyskując dla klubu tytuł mistrzowski Premier League po… 50 latach.

W sezonie 2005/2006 Mourinho obronił z Chelsea Mistrzostwo Anglii. Dwukrotnie dotarł też z angielskim zespołem do półfinału Ligi Mistrzów, gdzie za każdym razem ulegali… Liverpoolowi.

Nieco słabsze wyniki na początku sezonu 2006/2007 w połączeniu z niecierpliwością Abramowicza, który marzył o tryumfie w Lidze Mistrzów, spowodowały rozwiązanie kontraktu z José (20 września 2007 roku).

Po 6 latach okazało się, że był to jednak pierwszy etap pracy Mourinho w Chelsea, bowiem w 2013 roku zarząd klubu ponownie zaproponował mu kontrakt i ponowną pracę w klubie Premier League. José nie krył zadowolenia z tego faktu, podkreślając to na każdym kroku w bardzo emocjonalnym tonie. Podczas konferencji prasowej nazwał siebie nawet „The Happy One”.

O bezwzględności i bezkompromisowości Jose Mourinho, zaprogramowanego na zdobywanie kolejnych laurów, może świadczyć decyzja po porażce w meczu o Superpuchar Europy z Bayernem Monachium. Chelsea przegrała w nim pechowo – po konkursie rzutów karnych, a Romelu Lukaku, który nie wykorzystał swojej „jedenastki” – kilka dni później został wypożyczony do Evertonu.

Chelsea przewodziła w tabeli do 31. kolejki sezonu 2013/2014, jednak porażka na Stamford Bridge (stadion Chelsea) 1-2 z walczącym o utrzymanie Sunderlandem, przekreśliło szanse The Blues na tytuł. Co ciekawe, przegrana ta zakończyła imponującą serię Chelsea – 77 meczów bez porażki w roli gospodarza pod wodzą Mourinho.

Za krytykowanie i publiczne ironizowanie na temat sędziego, który w opinii „The Special One” niesłusznie podyktował karnego przeciwko jego drużynie, angielska federacja nałożyła na Mourinho karę w wysokości 10.000 GBP.

Sezon 2013/2014 zakończył się dla Chelsea bez żadnego trofeum, co nie zdarzyło się klubom prowadzonym przez Jose Mourinho od 2002 roku. Wbrew wszystkiemu Mourinho zachował pewność siebie i charakterystyczną dla siebie butę, stwierdzając, że to dopiero początkowa faza budowy przez niego potęgi The Blues.

Przed sezonem 2015/2016 kontrowersyjny trener pozbył się kluczowych napastników, a w ich miejsce sprowadził takich graczy jak: Didier Drogba, Diego Costa czy Loic Remy. Oprócz tych piłkarzy, szeregi Chelsea zasilili również: obrońca Filipe Luis, pomocnik Cesc Fabregas i bramkarz Thibaut Courtois.

Chelsea wygrało Puchar Ligi (mecz 2-0 z Tottenham) i Premier League, ale ponownie odpadło w Lidze Mistrzów (z PSG). Zawodnicy i ulubieńcy Mourinho – Eden Hazard został uznany Graczem Roku w Premier League, a Diego Costa strzelił dla The Blues aż 21 bramek.

Po serii słabych wyników drużyny, 17 grudnia 2015 roku, Jose Mourinho opuścił Chelsea za porozumieniem stron.

Między pierwszą a drugą przygodą z Chelsea, w życiu Mourinho były dwa kluby: włoski Inter Mediolan oraz hiszpański Real Madryt.

2.6 Trener Interu Mediolan (2008-2010)

W czerwcu 2008 roku Jose Mourinho objął stanowisko trenera Interu Mediolan. W trakcie zaledwie 2 lat pracy w klubie z Włoch wywalczył z Interem dwa krajowe Mistrzostwa, Puchar Włoch oraz sięgnął po upragniony tryumf w Lidze Mistrzów!

Dodatkową satysfakcją było dla Mourinho pokonanie w finale Champions League Bayernu (2-0) – prowadzonego przez Louisa van Gaala, którego Portugalczyk przed laty był asystentem w Barcelonie.

Po spektakularnym wyniku z Interem, po którym wielu okrzyknęło go na powrót najlepszym trenerem świata, kolejnym przystankiem w karierze Mourinho był Real Madryt.

2.7 Trener Realu Madryt (2010-2013)

W dniu 28 maja 2010 roku podpisał z hiszpańskim klubem 4-letni kontrakt. Porażka w meczu ze Sportingiem Gijon (kwiecień 2011 roku) przerwała rewelacyjną passę Mourinho – 150 meczów ligowych bez porażki na własnym stadionie (uwzględniając wszystkie drużyny, jakie prowadził od 2002 roku). Pierwszym trofeum, jakie zdobył z Realem – był Puchar Króla, odzyskany przez „Królewskich” po 18 latach…

W roku 2011 odpadł z Realem w 1/2 finału Ligi Mistrzów, jednak tym samym został pierwszym w historii futbolu trenerem, który doprowadził do fazy półfinałowej cztery różne kluby! Zmysł taktyczny Mourinho w połączeniu z umiejętnościami Cristano Ronaldo – zaowocował wywalczeniem Mistrzostwa Hiszpanii w fenomenalnym, rekordowym stylu – 100 punktów, 121 zdobytych goli, 32 wygrane.

Real strzelił też we wszystkich rozgrywkach sezonu 2011/2012 – 172 bramki, co jest kolejnym rekordem w historii klubu (poprzednio – 158 goli w sezonie 1959/1960).

W półfinale LM podopieczni Jose Mourinho ulegli w serii rzutów karnych Bayernowi Monachium.

Początek sezonu 2012/2013 to tryumf w meczu o Superpuchar Hiszpanii, jednak fatalny start w lidze sprawił, że do końca Realowi nie udało się już wyprzedzić Barcy w Primera Division.

Mourinho dotarł też z Realem do półfinału Ligi Mistrzów (porażka z Borussią Dortmund; 4 gole strzelił Realowi… Robert Lewandowski) – czym wyrównał rekord Alexa Fergusona, który grał w tej fazie LM 7 razy.

Ekipie „Galacticos” nie powiodło się również w finale Pucharu Króla, w którym ulegli w derbach Atletico. Podczas tego meczu nerwów na wodzy nie utrzymali ani Cristiano Ronaldo, ani  Jose Mourinho, którzy odesłani zostali przez sędziego do szatni.

2.8 Trener Manchester United (2016-2018)

Po rozwiązaniu drugiego kontraktu z Chelsea Mourinho pozostał na Wyspach.

W dniu 27 maja 2016 roku Mourinho zawitał na Old Trafford, bowiem związał się kontraktem z Manchesterem United. Nieco ponad 2 miesiące później świętował już pierwszy sukces z Czerwonymi Diabłami – zwycięstwo w meczu o Tarczę Wspólnoty (mecz 2-1 z Leicester City).

W lutym 2017 roku do kolekcji trofeów dołożył Puchar Ligi Angielskiej (3-2 z Southampton). Słabsza skuteczność napastników (54 gole) i liczne remisy (15) sprawiły, że w Premier League drużyna zajęła dopiero 6. lokatę.

Zwycięski finał Ligi Europy z Ajaxem (2-0), pozwolił Mourinho zgarnąć nie tylko kolejne trofeum, ale umożliwił dostanie się przez Manchester United „tylnymi drzwiami” do Ligi Mistrzów w kolejnym sezonie.

Przed sezonem 2017/2018 Mourinho ściągnął do klubu Romelu Lukaku z Evertonu za 85 mln EUR, którego kilka lat wcześniej „karnie” relegował z Chelsea na wypożyczenie. Sezon ten okazał się jednak rozczarowaniem, ponieważ Mourinho nie wywalczył już żadnego trofeum.

Kolejny sezon – 2018/2019 także nie rozpoczął się po myśli włodarzy Manchesteru, dlatego 18 grudnia 2018 roku Mourinho stracił posadę menedżera „Czerwonych Diabłów” i przeniósł się do Tottenhamu.

2.9 Trener Tottenhamu (od 2019)

W dniu 20 listopada 2019 roku Mourinho zastąpił na stanowisku trenerskim zwolnionego z Tottenhamu Hotspur – Mauricio Pochettino. Kilka dni później już jako trener Tottenhamu Hotspur poprowadził zespół Tottenham do pierwszego od blisko roku zwycięstwa wyjazdowego w lidze (przeciwko West Ham United) oraz awansował z ekipą Tottenhamu do fazy pucharowej Champions League.

Tottenham był więc szóstym klubem, jaki Mourinho doprowadził do tego etapu Ligi Mistrzów!

3. Fenomen modelu szkoleniowego Mourinho

Najważniejszym katalizatorem dla efektywnej pracy Mourinho jest dla niego niezależność i pełnia władzy. Filozofia gry Mourinho nastawiona jest przede wszystkim na zespołowość, dlatego często sprowadza piłkarzy mniej znanych, którzy idealnie pasują do jego strategii. U Mourinho zdecydowanie przeważa prymat skuteczności nad efektownym stylem gry. Nie unika kontrowersyjnych zachowań, czym często wywiera presję na przeciwnikach i sędziach.

Oto próbka jego ekspresji i skłonności do kontrowersyjnych, a nawet agresywnych zachowań:

Można odnieść wrażenie, że nierzadko koncentruje uwagę i kanalizuje emocje na sobie, aby odciążyć piłkarzy, od których wymaga żelaznej dyscypliny w realizacji opracowanej do perfekcji taktyki.

4. Mourinho prywatnie

Ojcem José jest były portugalski bramkarz – Félix Mourinho. W roku 1989 Mourinho poślubił Matilde Faria, z którą ma dwójkę dzieci: córkę Matilde (1996) oraz syna José (2000).

W opinii przyjaciół rodziny Mourinho perfekcyjnie oddziela życie prywatne od zawodowego, a w relacjach z bliskimi jest zupełnie inną osobą, niż wskazywałby na to jego wykreowany w piłkarskim środowisku i w funkcji trenera wizerunek.

5. Jose Mourinho – ciekawostki

Mourinho jest poliglotą – oprócz rodzimego portugalskiego, płynnie porozumiewa się aż pięcioma językami:

• angielskim,
• hiszpańskim,
• katalońskim,
• francuskim,
• włoskim.

Swoje pierwsze pieniądze José zarabiał jako nauczyciel WF-u – pracował w szkole przez 5 lat.

W 2009 roku, uczelnia, na jakiej ukończył kierunek wychowania fizycznego – Uniwersytet Lizboński, uhonorowała Mourinho tytułem doktora honoris causa.

W geście wsparcia dla ofiar tsunami – przekazał na licytację charytatywną swój charakterystyczny płaszcz, który ostatecznie osiągnął zawrotną cenę blisko 0,5 mln EUR!

Zarówno w Manchesterze, jak i Tottenham Hotspur – Mourinho zarabia 15 mln GBP za sezon! Lepiej od niego wynagradzany jest tylko Pep Guardiola (Manchester City), który inkasuje 20 mln GBP, natomiast o połowę mniej od José otrzymuje za swoją pracę Jurgen Klopp (Liverpool).