Marco van Basten, to po Johanie Cruyffie, najwybitniejszy piłkarz holenderski, jak również jeden z najbardziej skutecznych napastników w historii futbolu. Marco van Bastena nazywano napastnikiem idealnym, posiadał znakomite warunki fizyczne, był silny szybki, świetnie uderzał z dystansu i dryblował. Jego wspaniałą karierę przerwała przedwcześnie kontuzja.
Data i miejsce urodzenia: 31. 10. 1964, Utrecht
Narodowość: Holandia
Pozycja na boisku: Napastnik
Spis treści
1. Największe osiągnięcia Marco van Bastena
1.1. Reprezentacja Holandii
- Mistrz Europy – 1988
- Król Strzelców Mistrzostw Europy – 1988 (5 goli)
- Najlepszy Piłkarz Mistrzostw Europy – 1988
1.2. Międzynarodowe klubowe
- Zdobywca Pucharu Zdobywców Pucharów – 1987 (Ajax Amsterdam)
- 2-krotny zdobywca Pucharu Europy – 1989, 1990 (AC Milan)
- Najskuteczniejszy piłkarz Pucharu Europy – 1989
- 2-krotny Zdobywca Pucharu Interkontynentalnego (AC Milan) – 1989, 1990
- Zdobywca Superpucharu Europy – 1990 (AC Milan)
1.3. Klubowe
- 3-krotny Mistrz Holandii – 1982, 1983, 1985 (Ajax Amsterdam)
- Zdobywca Pucharu Holandii – 1983, 1986 (Ajax Amsterdam)
- 3-krotny Mistrz Włoch – 1988, 1992, 1993 (AC Milan)
- Zdobywca Superpucharu Włoch – 1988, 1992, 1993
1.4. Indywidualne
- 3-krotny laureat Złotej Piłki France Football – 1988, 1989, 1992
- Zdobywca Złotego Buta – 1986
- 4-krotny Król Strzelców Ligi Holenderskiej
- 2-krotny Król Strzelców Ligi Włoskiej (AC Milan) – 1990 (19 goli), 1992 (25 goli)
- Najlepszy Piłkarz FIFA – 1992
- 2-krotny Najlepszy Piłkarz roku według World Soccer – 1988, 1992
- Zdobywca 24 goli dla Reprezentacji Holandii
2. Kariera klubowa
2.1. Początki i kariera w Ajaxie (1981–1987)
Marco van Basten przygodę z piłką nożną rozpoczynał w lokalnych klubach w Utrechcie (Elinkwijk i UVV Utrecht). Jako nastolatek został zauważony przez obserwatorów z Ajaxu Amsterdam i 1981 roku podpisał kontrakt z tym klubem. Zadebiutował w kwietniu 1982 roku w zwycięskim meczu z Nijmegen, w którym to strzelił swego pierwszego gola w barwach tego klubu. Kariera van Bastena rozwijała się szybko, w kolejnym sezonie jak równy z różnym rywalizował o pozycję napastnika ze znakomitym Wimem Kieftem. Gdy ten opuścił klub w 1983 roku, w wieku 19 lat Marco van Basten stał się głównym napastnikiem Ajaxu.
Rozpoczął się festiwal bramek w wykonaniu van Bastena. W sezonie 1983/84 został po raz pierwszy „Królem strzelców” zdobywając 28 goli. Liderem w tym aspekcie był cztery lata z rzędu! Szczególnie sezon 1986/87 był rekordowy dla van Bastena, gdyż w 26 meczach ligowych zdobył 37 bramek, zdobywając tym samym Złotego Buta dla najskuteczniejszego napastnika w Europie. Grając dla Ajaxu, zdobył trzy Mistrzostwa Holandii, dwa Puchary i jeden Super Puchar. W ostatnim sezonie w Amsterdamie wygrał z kolegami Puchar Zdobywców Pucharów, strzelając jedyną bramkę dla przeciwnej drużyny – Lokomotive Lipsk. Dla Ajaxu zdobył 128 goli w 133 meczach. Holenderski piłkarz był na ustach menadżerów największych europejskich potęg.
2.2. AC Milan (1987–1995)
W 1987 roku ostatecznie przeniósł się do Włoskiego AC Milan, wraz z kolegą z zespołu Frankiem Rijkardem, dołączył do nich również Ruud Gullit. W ten sposób powstało jedne z największych klubowych trio, które siało postrach na stadionach włoskich jak i europejskich. Jednak pierwszy sezon nie do końca był udany dla Holendra, doznał on kontuzji kostki i pauzował przez dłuższy czas, rozgrywając tylko 11 meczów ligowych. Mimo tego AC Milan zdobył Mistrzostwo Włoch.
Po wyleczeniu kontuzji i rewelacyjnym występie na wygranych Mistrzostwach Europy w 1988 r., van Basten był największą gwiazdą piłki. Został nagrodzony pierwszą Złotą Piłką. Świetną formę z ME podtrzymał w kolejnym sezonie w Milanie. Wraz z równie utalentowanym Gullitem i Rijkardem zwyciężył Seria A i doszedł do finału Pucharu Europy, gdzie Milan spotkał się ze Steauą Bukareszt. Drużyna Sylvio Berlusconiego nie dała szans klubowi z Rumunii, pokonując rywali 4:0 – po dwie bramki strzelili Gullit i van Basten. Kolejnym trofeum był Puchar Interkontynentalny. Van Basten ponownie został laureatem Złotej Piłki.
Bliźniaczy, a nawet lepszy wyczyn w europejskich rozgrywkach AC Milan osiągnął w sezonie 1989/1990. Marco van Basten wraz z kolegami zdobył wszystko co się da zdobyć na arenie międzynarodowej; drugi z rzędu Puchar Europy, Puchar Interkontynentalny oraz Superpuchar Europy. Marco został też „Królem strzelców” Serii A z dorobkiem 19 bramek. Nieudane Mistrzostwa Świata spowodowały, że notowania Marco nieco spadły. W 1992 roku van Basten pomógł Milanowi zdobyć wyczekiwane przez kilka lat mistrzostwo kraju.
Natomiast w Lidze Mistrzów, w meczu przeciwko IFK Goteborg, pobił rekord tych rozgrywek, strzelając 4 bramki, w tym jedną z przepięknej przewrotki. Sezon w Milanie Holender zakończył z koroną najlepszego strzelca Serii A (25 goli). Dobra połowa sezonu 1992/1993 spowodowała, że van Basten ponownie został nagrodzony już trzecią Złotą Piłką, wyrównując rekord Michela Platiniego i Johana Cruyffa.
Niestety Holendrowi coraz bardziej doskwierała kontuzja kostki i musiał poddać się operacji. Na boisko wrócił na kilka gier przed zakończeniem sezonu. Zagrał w finałowym meczu Ligi Mistrzów z Olympique Marsylia, Milan przegrał 1:0. Jak się okazało, był to ostatni występ tego wybitnego zawodnika w Milanie. Van Basten spędzał kolejne dwa lata w klubie na próbie odzyskania pełnej funkcjonalności stawu skokowego, jednak bez powodzenia.
W dniu 17 sierpnia 1995 roku, ku rozpaczy wielu kibiców, ogłosił zakończenie kariery. Miał wówczas niespełna 31 lat.
3. Van Basten – kariera reprezentacyjna
Van Basten swoją wielką karierę w reprezentacji zaczynał od młodzieżówki, gdzie w 1983 roku startował na Młodzieżowych Mistrzostwach Świata. Już tego samego roku zadebiutował w reprezentacji seniorskiej, strzelając w trzech meczach dwie bramki. Jednak Marco van Basten i Oranje fanom piłki nożnej kojarzą się głównie z Mistrzostwami Europy z 1988 roku. Na tym turnieju odbywającym się w RFN, talent Holendra rozbłysnął najjaśniej, a team holenderski z takimi indywidualistami jak Ruud Gullit, Frankn Rijkard i Ronal Koeman był nazywany drużyną niemal doskonałą.
W drugim meczy turnieju van Basten strzelił Anglikom hat-tricka. Było to ważne zwycięstwo, gdyż „Pomarańczowi” rozpoczęli turniej od porażki z ZSSR. Następnie było zwycięstwo z Irlandią i awans do półfinału (w rozgrywkach uczestniczyło 8 zespołów). Tam Marco z kolegami spotkał się z gospodarzami turnieju. W meczu tym, w 88 minucie, strzelił zwycięskiego gola na 2:1 i Holandia mogła się cieszyć z finału.
W finałowym meczu Oranje spotkali się ze swoimi pogromcami z grupy, Reprezentacją ZSSR. Główne skrzypce w tym meczu grali Gullit i van Basten. Pierwsza bramka padła po dośrodkowaniu i zgraniu głową piłki przez Marco do Gullita, który z główki wpakował piłkę do siatki. W drugiej połowie padła jedna z najbardziej spektakularnych bramek w historii ME. Po dośrodkowaniu piłki z lewej strony, van Basten posłał piłkę pod poprzeczką potężnym, ale i bardzo dokładnym volleyem. Holendrzy zdobyli pierwsze międzynarodowe trofeum, a van Basten był na ustach wszystkich.
Potencjał w reprezentacji Holandii był niesamowity, dlatego na Mistrzostwa Świata w 1990 roku „Pomarańczowi” jechali jako jedni z głównych faworytów. Jednak ich gra nie zachwycała. Po dwóch remisach i zwycięstwo awansowali do następnej fazy. Tam spotkali się z przyszłymi Mistrzami – RFN. Mecz ten przegrali 1:2 i odpadli z turnieju, na którym van Bastenowi nie udało się strzelić żadnego gola.
Na kolejnej wielkiej imprezie, Mistrzostwach Europy odbywających się w Szwecji, Holendrzy mieli obronić tytuł. W grupie ograli 3:1 Niemców, a na szpicy brylował Dennis Bergkamp. W półfinale Holendrzy spotkali się z Danią z fantastycznym Peterem Schmeichelem na bramce.
Po 90 minutach gry i dogrywce wciąż był remis 2:2. Doszło do rzutów karnych. Do jednego z nich podszedł Marco van Basten i, jak się okazało, był to jeden z najbardziej pechowych momentów w karierze piłkarza. Obroniony przez Schmeichela strzał van Bastena zadecydował o tym, że Dania zagra w finale. Van Basten z powodu kontuzji i przedwczesnego odejścia na piłkarską emeryturę nie miał więcej okazji na pokazanie swoich niezwykłych umiejętności jako reprezentant. W 58 meczach strzelił 24 bramki dla Oranje.
4. Kariera trenerska van Bastena
Holender dopiero po 7 latach od oficjalnego zakończenia kariery, za namową dawnego kolegi z drużyny Johna van’t Schipa, podjął pracę jako szkoleniowiec. Na początku pracował jako asystent i trener juniorów w Ajaxie Amsterdam.
W 2004 roku, nie mając większego doświadczenia, niespodziewanie został selekcjonerem reprezentacji Holandii. Jego decyzje szybko wzbudziły sporo kontrowersji, gdyż w ramach odmładzania drużyny nie powołał na MŚ w 2006 roku kilku wieloletnich pewniaków jak; Clarence’a Seedorfa, Edgara Davidsa czy Patricka Kluiverta. Podopieczni van Bastena nie sprostali wyzwaniom i celom, odpadając w 1/8 finału z Portugalią.
Mimo że w opinii ekspertów mistrzostwa były nieudane dla drużyny van Bastena, przedłużono z nim kontrakt do 2010 r. W tym czasie popadł on konflikt z kilkoma piłkarzami m.in z Ruudem van Nistelrooyem.
Euro 2008 rozpoczęło się dla Holendra znakomicie. Trzy wygrane w grupie, w tym wysoko z Francją i Włochami, sprawiły że Holandia stała się faworytem turnieju. Wszystko prysło w kolejnej fazie, gdzie Holandia nie wiadomo z jakiej przyczyny prezentowała się zupełnie inaczej niż parę dni wcześniej, przegrywając z Rosją 1:3. Po mundialu van Basten zakończył swoją przygodę z reprezentacją.
W 2008 roku objął posadę trenera w Ajaxie Amsterdam, ale z powodu słabych wyników zdymisjonował w maju 2009.
W plebiscycie na 100 Największych Holendrów, Marco van Basten zajął 25. miejsce. W ankiecie zorganizowanej przez France Football, uplasował się na 8. pozycji wśród najlepszych piłkarzy stulecia.
